Γενική ιδέα για σκάφος της NASA που “σπάει” την ταχύτητα του φωτός αναδιπλώνοντας το διάστημα.

Πριν από λίγους μήνες, ο Πρωθυπουργός της χώρας είχε πει στους νέους του κόμματός του, ότι τα όνειρά τους θα πρέπει να είναι προσγειωμένα. Προχθές, σε συζήτηση με κάποιους δήθεν φιλελεύθερους (που φυσικά δεν ήταν) άκουσα ότι η φαντασία είναι ανοησία. Μόνο η προσγειωμένη πραγματικότητα έχει νόημα.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από το να πνίγεις  τα όνειρα των ανθρώπων. Αυτή είναι η πεμπτουσία του συντηρητισμού. Όχι κάποια γενικόλογη δεξιά ή αριστερή ή κεντρώα πολιτική πεποίθηση. Συντηρητισμός είναι να πνίγεις την φαντασία.

Το καλύτερο παράδειγμα που έχω να προσφέρω έρχεται από το χώρο της τέχνης. Η “ανόητη” φαντασία του Σταρ Τρεκ και του δημιουργού του, Τζιν Ρόντενμπερι προφήτευσε ή και ταυτόχρονα ενέπνευσε μισό αιώνα εξελίξεων μέχρι τώρα στην τεχνολογία, αλλά και στην κοινωνική συμπεριφορά. Αυτή η “ανόητη” φαντασία, προέβλεψε ή περιέγραψε από την θεωρία σε πρακτική τους χρήση τα κινητά τηλέφωνα, τους υπολογιστές με φωνητική διεπαφή, τις πολυσυσκευές, τα ολογράμματα, τους τρισδιάστατους εκτυπωτές και ένα σωρό άλλες τεχνολογικές εξελίξεις που  είτε αποτελούν τμήμα της καθημερινής μας εμπειρίας, ή βρίσκονται σε τελικά στάδια ανάπτυξης. 

Αντίστοιχα η “ανόητη” αυτή φαντασία μιλάει για έναν κόσμο που μοιράζονται όλοι τις ανακαλύψεις και τις εφευρέσεις, την πρόοδο της Ιατρικής και όλων των επιστημών, όπου η εργασία δεν είναι για επιβίωση, αλλά για βελτίωση. Αυτό το κομμάτι είναι εύκολο να το λοιδορήσουν όμως όσοι πάσχουν από ιδεοληψίες. Όσοι ζουν 100 χρόνια πίσω και στην ουσία είναι οι συντηρητικοί. Μιλάνε για τεμπέληδες, κλέφτες και διάφορα άλλα εύκολα και γραφικά.

Ας δούμε όμως που πάμε για να δούμε αν έχουμε επιλογές.

Στην επιστήμη υπάρχει ένας ορισμός που λέγεται Τεχνολογική Μοναδικότητα. Είναι το σημείο όπου οι υπολογιστές θα μπορούν να κάνουν περισσότερα από τον άνθρωπο. Η ευφυΐα τους θα είναι τόσο μεγάλη που το μέλλον θα είναι πλέον απρόβλεπτο. Οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες για την ανθρωπότητα. Υποτίθεται ότι όλα τα προβλήματά μας θα μπορούν να λυθούν τότε. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό, αν δεν αυτοκαταστραφούμε, η ανθρωπότητα κάποια στιγμή να δει μία τέτοια εξέλιξη. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι θα γίνει μέσα στην δική μας ζωή ή στα επόμενα 100 χρόνια, αλλά θα γίνει.

Αυτό όμως που ήδη συμβαίνει και θα συνεχίσει να εξαπλώνεται είναι η μείωση της ανάγκης για χειρωνακτική εργασία με την βελτίωση των αυτοματισμών και της ρομποτικής τεχνολογίας. Τι σημαίνει αυτό; Ότι όλο και λιγότεροι άνθρωποι θα έχουν την δυνατότητα να εργάζονται σε τέτοιες απλές εργασίες και όλο και λιγότεροι θα μπορούν να αγοράζουν τα προϊόντα που παράγονται από αυτές, αν δεν αλλάξει κάτι.

Οι συντηρητικοί που έχω γνωρίσει λένε ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος να δημιουργεί τις ευκαιρίες του. Και μέχρι ένα σημείο έχουν δίκιο. Όμως, για να δημιουργηθούν ευκαιρίες χρειάζεται και υψηλό επίπεδο παιδείας και βασικά μέσα διαβίωσης,  τα οποία δεν έρχονται μόνα τους. Αν αυτά δεν παρέχονται ίσα σε όλους, αλλά πρέπει να πληρωθούν από τους γονείς, στην ουσία μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο όπου οι φτωχότεροι έχουν λιγότερες ευκαιρίες και οι πλουσιότεροι όλες τις ευκαιρίες. Οικονομικά (όταν η οικονομία θεωρείται ότι είναι μόνο χρήμα) μπορεί να είναι αποδεκτό, κοινωνικά όμως δεν είναι.  Επίσης,  η οικονομία δεν είναι μόνο χρήμα, αλλά και διαχείριση πόρων, και ένας από τους σημαντικότερους πόρους είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Είναι οικονομία να το σπαταλάς; Ή μήπως είναι οικονομία να επενδύεις σε αυτό;

Πως επενδύουμε;

Επενδύουμε δυσκολεύοντας την πρόσβαση ανθρώπων στην παιδεία; Επενδύουμε μην επιτρέποντάς τους την συμμετοχή στην κοινωνία γιατί για τον άλφα ή τον βήτα λόγο ήταν “άτυχοι”; Τι γίνεται όταν αυτοί οι “άτυχοι” πλέον γίνουν τόσοι πολλοί που δεν θα μπορεί κανείς να επιβιώσει; Θα κλειστούν οι λίγοι τυχεροί σε σιδηρόφρακτες κοινότητες και θα αφεθούν στα χέρια… ποιών; Αυτών που μετά την βάρδιά τους πάνε ανάμεσα στους “άτυχους”;

Μήπως επενδύουμε με δύο απλούς τρόπους; 1ον, δίνοντας την δυνατότητα σε όλους να ζήσουν χωρίς να παλεύουν κάθε λεπτό για αυτό και 2ον, δίνοντας πρόσβαση στην παιδεία. Σίγουρα δεν μπορούν όλοι να μάθουν  τα πάντα και δεν έχουν όλοι την δυνατότητα να προχωρήσουν μία επιστήμη, αλλά με την παροχή ευκαιρίας θα βρεις πολύ περισσότερους που μπορούν ενώ πριν θα τους απέκλειες.

Για μένα, η κουλτούρα των Πειρατών είναι ο δρόμος για αυτή την νέα κοινωνία. Μοιραζόμαστε γνώση, θέλουμε ίσες ευκαιρίες, κοινωνική δικαιοσύνη και δεν αναλωνόμαστε σε ανόητες δεξιές ή αριστερές ιδεοληψίες. Δεν είναι εχθρός μας η επένδυση, αλλά δεν είναι και αυτοσκοπός μας το αποτέλεσμά της σε χρήμα. Δεν θέλουμε να εμποδίζεται η διασπορά της γνώσης με αστείες πατέντες, ούτε να αναλώνονται τεράστια ποσά σε γραφειοκρατία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για επένδυση στην βελτίωση της ζωής μας.

Η συνεργασία είναι πάντα καλύτερος δρόμος από τον στείρο ανταγωνισμό. Θέλουμε ευγενή άμιλλα, συναγωνισμό και όχι σκέτο ανταγωνισμό με τρόπαιο ένα τυπωμένο χαρτάκι. Είναι καιρός να προχωρήσουμε στο καινούριο. Κανένα οικονομικό σύστημα, από τον καπιταλισμό μέχρι τον κομμουνισμό δεν έχουν τέτοια προοπτική και σχεδόν κανένα πολιτικό κίνημα δεν έχει ξεφύγει από την ιδεοληψία του παρελθόντος, πλην των Πειρατών. Θέλω να μας αντιγράψουν.

Αυτές τις μέρες είχα μία ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με την TTIP με διάφορους ανώνυμους στο διαδίκτυο. Εκεί φάνηκε πόσο διαφορετικά αντιλαμβανόμαστε βασικά πράγματα οι Πειρατές. Εκεί που εγώ βλέπω κουλτούρα και επιλογή, ο άλλος βλέπει χρήμα και ιδιοκτησία.  Εκεί που βλέπω ανθρώπους και ευκαιρίες μάθησης, ο άλλος βλέπει ανθρωποώρες και κέρδος.  Δεν το λέω υποτιμητικά, εξάλλου για τους ανθρώπους αυτούς δεν είναι υποτιμητικό κάτι τέτοιο. Φυσικά και θέλουν κέρδος και ιδιοκτησία. Και εδώ που τα λέμε ούτε για μένα είναι άσχημα αυτά όταν συνδυάζονται όμως με κουλτούρα και επιλογή και μάθηση και ανθρωπισμό…

Ο αποκλεισμός όμως του σκοπού της δημιουργίας κουλτούρας και γνώσης, για λόγους κέρδους και ιδιοκτησίας,  για εμάς τους πειρατές είναι μέγα σφάλμα.  Και ποιος είναι αυτός ο σκοπός; Η βελτίωση του πολιτισμού μας. Και η βελτίωσή μας ως άτομα και ως συλλογικότητα.

Κάποιοι που θα τα διαβάσουν αυτά θα δώσουν μία ταμπέλα. Από “νεοφιλελεύθερο” αν εστιάσουν στην ιδιοκτησία και στο κέρδος, “αριστερό” αν εστιάσουν στην βελτίωση ως άτομα,  μέχρι “κομμουνιστικό” αν εστιάσουν στην συλλογικότητα.  Ποσώς μας ενδιαφέρει όμως.

Για κάποιο περίεργο λόγο μάλιστα, κάποιος θεωρεί ότι οι κανόνες που θέτει η πολιτεία στα όρια του τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει μία εταιρία πρέπει να αντικατασταθεί με τα δικαστήρια! Γιατί θεωρεί ότι οι νόμοι είναι γραφειοκρατεία! Ενώ για κάποιο επίσης περίεργο λόγο τα δικαστήρια δεν είναι γραφειοκρατία! Οπότε αντί να ελέγχουμε ένα πράγμα, κάθε πολίτης θα έχει την ευθύνη να τα ελέγχει όλα και να τρέχει σε δικηγόρους, να ορίζονται δικάσιμοι για να βρει το δίκιο του επειδή κάποια εταιρία παρουσίασε ως “Φυσικό Χυμό” κάτι τελείως τεχνητό! Του διαφεύγει ότι ο νόμος ορίζει απλά τι μπορείς να βάλεις στην ταμπέλα ως φυσικό και τελείωσε.  Δεν χρειάζεται ο κάθε πολίτης μετά να κάνει την δουλειά που έκανε ένας απλός νόμος.

Το βασικό πρόβλημα με την TTIP είναι ότι τέτοιους νόμους τους θεωρεί “εμπόδια” στο ελεύθερο εμπόριο. Μάλιστα οι πολιτικοί που θέλουν να περάσει η TTIP μας λένε ότι δεν κινδυνεύουν οι νόμοι των κρατών. Όμως η εμπειρία με συμφωνίες που περιέχουν την ISDS μέσα δείχνει το αντίθετο και φυσικά η αντίδραση ανθρώπων όπως οι παραπάνω το επιβεβαιώνει ότι θα συμβεί και εδώ αν περάσει έτσι.

Η δε άποψη κάποιων για τις πατέντες συμβαδίζει πλήρως με αυτό που θέλουμε να αποφύγουμε. Να επιβεβαιωθούν οι πατέντες από εργαλείο για την προστασία της καινοτομίας που υποτίθεται ότι πρέπει να είναι, σε γραφειοκρατικό όπλο για καταπολέμησή της από εταιρίες που θέλουν να βγάλουν από τη μύγα ξύγκι.  Αντί για βελτίωση δηλαδή του υπάρχοντος πλαισίου να πάμε σε χειροτέρευση.

Για να είμαστε δίκαιοι όμως, η TTIP έχει και καλά σημεία μέσα. Η αφαίρεση των δασμών κατ’ αρχήν. Μετά η δυνατότητα για κάποιες θέσεις εργασίας και για μία μικρή αύξηση του ΑΕΠ. Αυτά όμως μόνα τους δεν δικαιολογούν την ύπαρξη της ISDS. Αντίθετα το μόνο που την δικαιολογεί είναι η επίθεση εταιριών στα δικαιώματα πολιτών με την δυνατότητα να μηνύουν κράτη για “φανταστικά κέρδη”.

Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει κάτι λιγότερο από ενάμιση εκατομμύριο ανέργους. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι πλέον χρόνια άνεργοι. Ένα μικρό ποσοστό μόνο είναι οι εποχιακά εργαζόμενοι. Σε όλη την Ευρώπη, η ανεργία, ειδικά των νέων, καλπάζει. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Αν και η χώρα μας είναι ιδιάζουσα περίπτωση, η γενική τάση σε όλο τον κόσμο φαίνεται πως είναι η ίδια. Η μείωση των διαθέσιμων θέσεων εργασίας. Πιστεύω ότι καμία “επένδυση” δεν μπορεί να το αλλάξει μακροπρόθεσμα. Επίσης πιστεύω ότι η κρίση εξαφάνισε και πολλές θέσεις εργασίας που δεν χρειάζονταν έτσι κι αλλιώς. Δεν μας λείπουν εξάλλου αγαθά. Χρήμα που μοιράζεται στον κόσμο μας λείπει.

Δεν είμαι οικονομολόγος βέβαια, αλλά όταν ακούω κάποιους “φιλελεύθερους” να λένε “οι μεγάλες επιχειρήσεις δίνουν θέσεις εργασίας”, αλλά ταυτόχρονα διαβάζω πως ο νέος τρόπος να μετράμε την απόδοσή τους ή το “σκορ” όπως το λέω εγώ, είναι η σχέση κέρδους ανά εργαζόμενο, καταλαβαίνω ότι κάτι πάει στραβά. Το ένα δεν συμβαδίζει με το άλλο. Ή  δίνουν θέσεις εργασίας, ή τις μειώνουν σε σχέση με το οικονομικό τους μέγεθος. Πιστεύω το δεύτερο από αυτά που διαβάζω.

Η παραγωγή μας, το ακαθάριστο προϊόν μας ως πλανήτης είναι μεγαλύτερο από ποτέ. Δεν μοιράζεται όμως ούτε ανάλογα με την εργασία, ούτε την απόδοση, ούτε τις ανάγκες. Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι έτσι φτιαγμένοι που οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι εκμεταλλευόμενοι την θέση ισχύος στην οποία βρίσκονται ενώ ταυτόχρονα ενισχύουν και αυτούς τους κανόνες με την οικονομική επιρροή που ασκούν πάνω στους πολιτικούς.

Ω, πιστέψτε με, προσωπικά δεν έχω σοβαρό οικονομικό πρόβλημα. Ούτε με ενδιαφέρει να γίνω “πλούσιος”, ούτε με ενδιαφέρει οι πλούσιοι να γίνουν φτωχοί. Αυτό που με ενδιαφέρει όμως είναι να υπάρχει δικαιοσύνη. Κοινωνική, οικονομική, πολιτική δικαιοσύνη.  Η εκμετάλλευση είναι αυτό που δεν μου αρέσει. Το κέρδος που έχει γίνει αυτοσκοπός. Η κατάσταση φθοράς στην οποία βρίσκεται ο κόσμος γίνεται αποδεκτή ως φυσική από “φιλελεύθερους” ενώ οι “αριστεροί” συνεχίζουν τα ίδια κλισέ λες και βρισκόμαστε 150 χρόνια πίσω. Λες και δεν προηγήθηκε βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση!

Βρισκόμαστε στην εποχή της πληροφορίας, αλλά αρνούμαστε να μάθουμε από αυτή. Νομίζουμε ότι τα ξέρουμε όλα. Ο φιλελευθερισμός είναι συνώνυμος με τον καπιταλισμό που περιέγραφε ο Μαρξ και θεωρούσαν εχθρό οι Σοβιετικοί από την μία πλευρά, ενώ η κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη είναι “αριστερή” και “κομμουνιστική” ενώ στην καλύτερη “σοσιαλιστική” από την άλλη πλευρά!

Βρισκόμαστε στην εποχή της επιστήμης και όμως ο φανατισμός και το μίσος φουντώνει πάλι στην Ευρώπη, κατά την γνώμη μου κυρίως λόγο του φόβου της φτώχειας.

Δεν μου αρέσει να βασίζω την γνώμη μου σε προκαταλήψεις όταν δεν γνωρίζω κάτι. Διαβάζω και τις δύο απόψεις (ή και περισσότερες αν υπάρχουν) για κάθε θέμα. Ψάχνω να βρω στοιχεία και μετά εκφράζω γνώμη.

Γνώμη μου λοιπόν είναι ότι δεν θα πρέπει να βασιζόμαστε σε οικονομίες κλίμακας για τις θέσεις εργασίας. Το ανάποδο μάλιστα. Θα πρέπει να βασιζόμαστε σε μικρές τοπικές οικονομίες. Οτιδήποτε άλλο, σε συνδυασμό με την συνεχή πρόοδο της τεχνολογίας απλά θα μειώνει συνέχεια τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας. Τέλος, αν θέλουμε να έχουμε οικονομίες κλίμακας, θα πρέπει ως κοινωνία να βρούμε άλλο οικονομικό μοντέλο μερίσματος καθώς η μισθωτή εργασία πλέον δεν θα αρκεί για την επιβίωση όλων μας, όπως το Βασικό Εισόδημα, ή ο Αρνητικός Φόρος Εισοδήματος.